گزارش گفتگو از دور: تجربه ای برای تلفیق دنیای مجازی و واقعی

طبق قرار قبلی و در ادامه مصاحبه ای که قبلاً با آقای محمد جواد سمیعی مدیر نشریه دانشجویی آبانگاه کرده بودم،  به منظور همکاری نشریه های IEHT و آبانگاه ، یکشنبه 17 تیرماه در ساعت 10 شب یک گفتگوی اینترنتی را با ایشان آغاز کردم که حدود دوساعت و نیم به طول انجامید! در این گفتگو، اهداف، نظرات و زمینه های همکاری به بحث گذاشته شد و توافقات اولیه ای به دست آمد. خلاصه ای از این گفتگو را در زیر می خوانید:

 سمیعی: مقصود من از این گفتگو آن است که زمینه های همکاری مشخص شود. فکر می کنم در یک گفتگو زمینه ی رد و بدل شدن پیشنهادات خیلی بیشتر است. به نظر شما از کجا شروع کنیم؟

قراباغی: مثلا می توانیم ببینیم چه وجوه مشترکی وجود دارد که به قول شما از دوباره کاری جلو گیری کنیم. من انتظار دارم راهی پیدا کنیم که در حین حفظ استقلال باهم همکاری کنیم و کیفیت هر دو نشریه بالاتر برود.

ما در یک مرحله ی انتقالی هستیم. به طرف ایجاد یک تشکیلات قوی مجازی و یک نشریه ی مفید میرویم. من قبلا هم در یکی از نوشته هایم گفته ام که شما می توانید سر مشق خوبی برای تشکل های ینترنتی دانشجویی باشید.

ما حدود سه هزار دانشجوی پودمانی و سه هزار دانشجوی ترمی (کاردانی و کارشناسی) داریم. همیشه هم حدود هزار و پانصد کار آموز داریم که در اصل از کارشناسان صنعت هستند. اگر این نیرو را در کنار حدود هشتاد عضو هیئت علمی و دویست کارشناسمان بتوانیم برای یک نشریه ی مجازی فعال کنیم، این امر می تواند خدمت بزرگی به علم در مملکت باشد. ولی متاسفانه همه خیلی درگیر هستند و ضمناً پارادایم گذشته هم عمل میکند. به همین دلیل است که به سختی می توانیم به نوشتن و مرتب نوشتن عادت کنیم. اما سایت دانشجویی شما و کار خوبی که با یک نیروی اندک شروع کرده اید، می تواند به دانشجوهای ما یک نمونه ی خوب را نشان دهد. از این نظر من جدا شما را تحسین میکنم. اگر ما بتوانیم کار شما را به دانشجوهایمان نشان دهیم می تواند خیلی کمک مفیدی باشد.

در ایران سایتها و وبلاگهای زیادی هست. ولی متاسفانه خیلی از آنها فقط گهگاهی به روز می شوند. و مطالبشان هم چنگی به دل نمی زند. آنچه هم نوشته می شود، گاه یا از سر رفع تکلیف است و یا یک محدوده ی کوچک از محفل دوستان مخاطب آن هستند. البته در این زمینه سایت دانشجویی یا اساتید یا سایتهای دولتی خیلی تفاوتی ندارند. مهمترین عملی که باعث می شود یک سایت خوب پیش برود عشق و باوراست. این عشق و باور را من در کار شما میبینم.

در اهداف نیز ما فقط به دنبال کسب درآمد نیستیم. یکی از وظیفه های ما آشنایی با فناوری روز صنعت آب و برق و ارایه آن است و محصول ما فقط آموخته های دانشجویان و کارآموزانمان نیست، کتاب هم هست. بسته ی آموزشی هم هست. و در کنار آنها نشریه ی دیجیتال هم هست. ما به تدریج از نشریه ی مکتوب به طرف نشریه ی مجازی میرویم.

ولی از دانشجو ها انتظار نداریم که با همین هدف همکاری کنند. طبیعی است که آنها باید به فکر کار آینده ی خودشان هم باشند. حق دارند که بخواهند به عنوان اشخاص علم گرا مشهور بشوند. یا بتوانند در رزومه خودشان از فعالیت علمی در نشریه به عنوان یک سابقه ی خوب نام ببرند. حتی در این ارتباط می توانند با اشخاص مختلفی در صنعت آشنا بشوند. و در ضمن درآمدی هم که لااقل هزینه ی این کارها را جبران کند به دست بیاورند.

فکر می کنم سوء تفاهمی در باره عنوان دانشجویی در نشریه ما پیش آمده باشد. طبق نظامنامه دانشگاه، ما اهداف درازمدت داریم. نه تنها کسانی که با نشریه ما همکاری می کنند، الزاماً دانشجو نیستند، بلکه حتی زمانی هم که فارغ التحصیل شویم، همکاری خود را با نشریه قطع نخواهیم کرد.

من همه دانشجویان را به صورت کلی درنظر داشتم. حتی در مورد اساتید هم همین طور است. اگر ما یک نشریه ی علمی تخصصی تایید شده تاسیس کنیم، طبیعی است که اساتید بیشتر وقت می گذارند تا مطلب بنویسند.

مقصودم این بود که در حال حاضر نشریه ما در حالت گذار است. در این مرحله قصد داریم نیروها را سازمان دهی کنیم و برای نشر دیجیتال فرهنگ سازی کنیم. باید عادت به نوشتن را گسترش دهیم. می خواهیم با صنعت ارتباط گسترده برقرار کنیم. می خواهیم نشریه را در خدمت فعالیت های جاری و بلند مدت موسسه در آوریم. اهداف ما همان اهداف موسسه هست. ولی در کوتاه مدت می خواهیم در نشریه نیروی خود را روی تشکل، تغییر نگرش، عرضه ی فعالیتهای موسسه و کمک به پیشبرد این فعالیتها متمرکز کنیم. مثلا اگر دوره ای برگزار می شود یا اگر کتابی توسط موسسه منتشر می شود، از طریق نشریه نیز آن را تبلیغ می کنیم. حتی ممکن است نشریه بتواند به اجرای e-learning توسط موسسه هم کمک کند. طبیعی است که نشریه، وظایف موسسه آموزشی صنعت آب و برق در عرصه ی ملی و بین المللی را هم مدنظر داشته باشد.

ما در چند زمینه اشتراک داریم:

1. مباحث آب
2. الگوی تشکل برای نیروهای دانشجویی ما
3. همکاری در سطح خراسان

هریک از این مباحث می تواند شامل اجزای خیلی زیادی باشد. البته در کنار همکاری، باید استقلال را هم حفظ کنیم.

اما هدف ما یک هدف کشوری است و در محدوده دانشجویی یا خراسان قرار نمی گیرد. آبانگاه از حدود دو ماه قبل دارد همکارانی از شهرهای مختلف جمع آوری می کند. الان از تهران، اصفهان، شمال، اهواز، شهر کرد و جاهای دیگر همکار داریم. ما می توانیم منبعی برای ارجاع باشیم و اولویت هایی را رعایت کنیم. قبول دارید که ما منبع جامع آب در ایران نداریم؟ در آبانگاه ما می خواهم منبع جامعی برای آب ایجاد کنیم.

میدانم شما چه می خواهید بگویید. این تصمیم با شماست. من نمی خواهم اعمال نظر کنم و طبیعی هم هست که نمی توانم این کار را بکنم. من عقیده دارم کشوری (و حتی جهانی بودن) مغایر کار در محدوده ی مشخص نیست. به نظرم کوچک زیباست. و فکر می کنم هیچ جا نمی تواند مدعی باشد که در یک زمینه دارد کار جامع انجام می دهد. ما در عصر اطلاعات زندگی میکنیم. شاید در همین مدتی که من و شما داشتیم صحبت می کردیم، هزاران خبر در باره ی آب و حتی صدها خبر در باره ی آب در ایران، در اینترنت پخش شده باشد. طبیعی است که هیچ نیرویی نمی تواند همه ی آنها را جمع آوری کند.

حتی درست هم نیست که این کار را بکند. اگر من به یک سایت برخورد کنم که در هر لحظه هزاران خبر در باره ی آب می دهد طبیعی است که جذب آن نمی شوم. ولی اگر کسی دریک موضوع مشخص بحث کند و از آن بحث نتیجه هم گرفته باشد، ممکن است خیلی به آن علاقه مند بشوم. البته در آن صورت سایت خیلی تخصصی می شود. و شاید عده ی بسیار کمی جذب آن شوند.

نه زیاد بزرگ بودن خوب است و نه زیاد کوچک بودن. هر فرد یا گروهی باید در چهارچوب ابعادی که می تواند به آن تسلط داشته باشد فعالیت کند. البته کمی بیشتر از آن اندازه ها، تا همیشه انگیزه ی فعالیت بیشتر را داشته باشد.  بلندپروازی اصلا خصوصیت انسانهای ساعی و پرتلاش است  و هیچ اشکالی هم ندارد. ولی اگر خیلی ایده آل فکر کنیم، اونوقت کارهایی را هم که از دستمان بر می آید، انجام نخواهیم داد.  اگر توجه کنید، نشریه ما پا به پای فعالیت بیشتر دوستانمان، کارش را گسترش میدهد.

شما می خواهید بخش آموزشی وزارت را برعهده داشته باشید درست است؟ این برداشت من از سایت بود.

نه!  ما می خواهیم بخشی از آن بخش را بر عهده داشته باشیم.  یعنی موظف هستیم که این کار را انجام دهیم و تکلیف ما است.  اساسنامه این را برعهده ما گذاشته است که به  آموزش صنعت آب و برق و نه همه صنایع بپرداریم. البته در این صنعت هم همه آموزشها مدنظر نیست.  ما در سراسر ایران مجتمع داریم و باید این مجتمع ها را گسترش بدهیم.  ولی فقط در عرصه آموزشهای علمی - کاربردی،  نه تئوری محض که کار دانشگاههاست، و نه آموزشهای مدیریت که بخش دیگری از وزارت نیرو عهده دار آن است.

شما خیلی کامل و جامع توضیح می دهید.  این را قبول دارم. ما نمی خواهیم همه چیز را با هم داشته باشیم. می خواهیم بتوانیم واقعیت ها را و امکاناتمان را بشناسیم و براساس ایده ها برنامه ریزی کنیم.

شما یک سری منابع اعم از اطلاعاتی، امکاناتی و انسانی دارید و یک سری کارهایی که باید در راستای این آموزش علمی کاربردی انجام دهید. ما در جاهایی می توانیم مکمل هم باشیم. ما یک گروه هستیم که اهداف غیر مالی داریم. پس اشتراک بعضی منابع می تواند خیلی کمک کند. باید دید چه کارهای مشترکی داریم و کدام کار را ما و کدام کار را شما بهتر و با راندمان بیشتری می توانیم انجام دهیم.

مثلا ما اخبار آب را به صورت هفتگی داریم و اگر شما مجددا روی آن وقت نگذارید می توانید در زمینه های دیگری کار کنید و ما از نتیجه های آن استفاده کنیم .

شما اخبار هفتگی دارید. بعضی از این اخبار را کارشناسان آب ما ممکن است حائز اهمیت ندانند و از برخی ازآنها هم خیلی خوب بشود استفاده کرد.  ما میتوانیم برخی از اخبار شما را در نشریه خودمان بیاوریم. البته در نشریه، یکی از اصول ما ذکر منبع است.  پس میتوانیم این اخبار را بعد از تایید هسته آب یا آبفا، در نشریه خودمان درج کنیم، ولی نمیتوانیم فقط به خبر شما لینک بدهیم.  نمی خواهیم کسی که نشریه را میخواند، الزاماً مجبور شود به سایت های دیگر مراجعه کند. ولی حتماً لینک هم میدهیم که اگر دوست داشته باشد، به آنجا مراجعه کند و مطالب دیگر را هم در صورتی که لازم داشت مطالعه کند.

ببینید، ما یک دفتر پژوهش و فناوری داریم.  این دفتر، قراراست چند هسته پژوهشی در زمینه های تعریف شده: آب، برق، آبفا و ...ایجاد کند. تقسیم بندی نشریه ما هم این موضوع را درنظر گرفته است.

هر هسته ای یک مسئول دارد.  مثلاً هسته پژوهشی آب فقط یک مسئول دارد. قراراست در سراسر کشور، از هر یک از مجتمع های ما و یا خارج از آنها، اگر کسی مطلبی در مورد آب دارد، برای این هسته پژوهشی بفرستد.  هسته یک تشکیلات رسمی و زیر نظر موسسه است  و به صورت مجازی جلسه میگذارد  و مطالب خود را مورد بحث قرار میدهد. نهایتاً آن فردی که مسئول هسته است، اخبار و مطالب تایید شده را برای دفتر پژوهش می فرستد.

از طریق هسته آبفا هم مطالب مرتبط با آب و فاضلاب تهیه می شود.  و از هسته برق و ...

نهایتاً دفتر پژوهش، آن مواردی را که تشخیص میدهد، برای نشریه ارسال میکند. مدیر دفتر پژوهش٬ مسئول ستون پژوهش و فناوری است.

چند ستون دیگر هم داریم که شما در نشریه این هفته، لابد این تقسیم بندی را متوجه شده اید.  ستون آموزشی و دانشحویی یک ستون دیگر است که کاملاً مجزا کار میکند. ستونهای دیگر هم هر کدام دبیری دارند مثل ستون پژوهش که تشریح کردم.

ما برای هسته های پژوهشی فراخوان داده ایم. افراد خارج از موسسه هم می توانند در این هسته ها مشارکت داشته باشند و عضو آنها بشوند. این یک حالت از همکاری است که البته تا حدودی به استقلال شما لطمه میزند.

این بستگی به میل شما دارد که بخواهید به عضویت هسته آب یا آبفا در بیایید. یا اگر آنجا مطالبی مطرح میشود که برای نشریه آبانگاه مناسب میدانید، به نشریه خودتان ببرید. ولی شاید اصلاً چنین علاقه ای نداشته باشید.

می توانید به صورتهای دیگر همکاری کنید.  این هسته ها و شاید این افراد، در آینده وبلاگها یا سایت های فرعی ایجاد می کنند.  شما میتوانید در این وبلاگها یا سایتها که گروهی هست، قلم بزنید.

پس من چند حالت برای همکاری پیشنهاد می کنم:

1. ارسال مطلب برای نشریه از طریق بنده
2. استفاده ما از مطالب شما و استفاده شما از مطالب ما با ذکر منبع
3. عضویت در هسته پژوهشی موسسه
4. عضویت در وبلاگ یا سایت گروهی
5. حالت پنجمی هم هست که  تشکیل محافل و انجمن های علمی و دانشجویی با مشارکت افرادی از گروه شما و ما و حتی خارج از موسسه و آبانگاه است.

هیچکدام از این حالتها هم تضادی ندارد.  شما میتوانید همه اینها را با هم اجرا کنید. ما هم میتوانیم در همه حالتهایی که شما پیشنهاد می کنید با شما همکاری کنیم.  ولی آخری، یعنی تشکیل انجمن های مشترک، به همت شما و همکاران و دانشجویان ما بستگی دارد. این کار به صورت دستوری قابل اجرا نخواهد بود. حالتهای دو و سه را می توانیم از هم اکنون تجربه کنیم.

خوب، این همان ایده تیم کاری مشترک است. من یک پیشنهاد ششم هم دارم که البته جای کار زیاد دارد. این پیشنهاد آن است که به جای تشکیل سایت ها و گروه های جدیدی در رابطه با آب، آبانگاه این نقش را برعهده بگیرد. البته این مستلزم آن است که ببینیم شما از این سایت ها چه می خواهید و آنوقت ما و شما با هم به یک توافق برسیم.

من یک اشکال را این می بینم که ما در بعضی جاها بیهوده دچار تکثر می شویم. آیا لزومی دارد با اهداف مشترک چندین تیم در رابطه با آب داشته باشیم ؟

بله! ببینید، ما مثلا دانشجوها و کارآموزهایمان را داریم  که میخواهند پروژه هایی را انجام بدهند، میخواهیم یک دوره خاص را اطلاع رسانی کنیم، می خواهیم یک نمایشگاه را اطلاع رسانی کنیم،  یا سمینار یا کارگاه آموزشی برگزار کنیم. فرض کنید همه اینها در رابطه با آب باشد. شما می گویید که گروه آب ما و هسته آب ما این کار را نکند؟ دانشجوهایمان گزارشاتشان را ندهند؟

البته این طبیعی است که اگر شما مطلبی درباره آب نوشتید که برای آنها مفید است، یا ترجمه ای کردید که موثرهست، ما از کار شما استفاده کنیم.  و متقابلاً شما هم به همین صورت عمل کنید.

نه !! فکر کنید می خواهیم در زمینه آب فعالیت هایی داشته باشیم. عرض بنده این است که اگر تیمهای مشترک در یک سیستم واحد باشند و با مدیریت واحد و یکپارچه بهتر نیست ؟

مدیریت واحد با استقلال منافات دارد.  ما نمی خواهیم برای شما تعیین تکلیف کنیم که چه کاری انجام بدهید. درست هم نیست که چنین توقعی داشته باشیم.  شما بیشتر یک سمن (سازمان مردم نهاد NGO) هستید و ما یک ارگان دولتی.  مدیریت ما نمیتواند و نباید یکی باشد،  ولی میتونیم انجمن های علمی - دانشجویی مشترک داشته باشیم. حتی شما در این زمینه میتوانید لااقل در ابتدای کار، یک گام جلو تر هم باشید.

این  تیم مشترک چگونه تشکیل می شود؟ مقصودم راهکار عملی است. آیا خود شما مسئول این کارهستید یا باید با فرد دیگری هم صحبت بشود؟

اگر شما مطالبتان را به این صورت به اشتراک بگذارید، ما و شما بیشتر با هم آشنا می شویم. آنگاه میتوانم ارتباطات را حول آن 5 مورد یا موارد دیگر گسترش دهیم.

مهمتر از اخبار، فناوری ها است. ما الان در این زمینه داریم سرمایه گذاری می کنیم. شما در این زمینه باید امکانات خوبی داشته باشید.  در مورد فناوری ها شما موافقید که تیم مشترک تشکیل بشود؟ ما افرادی را داریم که از سطح زبان خوبی برخوردار هستند.  می توان یک تیم کاری مشترک تشکیل داد.

در آبانگاه ما می خواهیم برای بخش لینک ها یک کار اساسی بکنیم . برای این که گرفتار کاغذبازی ها نشویم، من پیشنهادی برای شروع دارم. بدون این که اول به سراغ تشکیل یک انجمن مشترک برویم، بیاییم یک کار مشترک انجام دهیم. این باعث می شود به صورت واقعی تر سراغ کارهای بعدی برویم.

من اولین پیشنهادم را در مورد لینکستان مطرح می کنم. نمی دانم شما به چنین بخشی نیاز دارید یا نه؟ می توانیم از یک گوشه شروع کنیم و ظرف چند ماه بهترین حالتش را به اجرا بگذاریم. این یک کار مشترک دو طرفه است.

مقصود من سامان دهی به لینک های فارسی و بعد انگلیسی معتبر در زمینه آب است. دسته بندی هایی باید انجام شود، بدانیم سایت های معتبر چه امکاناتی دارند و از آن ها به صورت مشترک جمع آوری اطلاعات داشته باشم.

الان برای همین کار من اعلام آمادگی می کنم که با هم انجام بدهیم یعنی ما از امکانات شما و شما از امکانات و نتایج کار استفاده  کنید.

 من فکر می کنم این درست ترین کار است.  باید چیزی از زمین بجوشد تا بعد در اطرافش آبادی به وجود بیاید. در همه دنیا هم اینترنت و دولت الکترونیکی به همین صورت رشد کرده است.  شما تا زمانی که این عادت را ایجاد نکنید، تا زمانی که هر فرد و هر گروهی تولید اطلاعات نکنند، صحبت از کارهایی در سطح بزرگ بی فایده است.

اما در موضوعی که ذکر کردید اگر منظور شما در سایت موسسه است، این کار عملی نیست.  اگر نظرتان این لینک های چرخان به روز شونده است، به آن هم ما فعلا نیاز نداریم. راستش تعداد لینکها اینقدر زیاد است که فقط گیج کننده خواهد شد. ولی حتما کاری را که شما در این زمینه انجام بدهید، ما معرفی می کنیم.

الان لینکستان در زمینه هایی نظیر سایت ها و وبلاگ های اجتماعی هست. هر وقت هم یکی از آنها به روز میشود، خود به خود بالای لیست قرار میگیرد تا افرادی که علاقه دارند به آن سر بزنند.  ولی ما هنوز به این کار، زیاد نیاز نداریم  و حتی نمیخواهیم از طریق فیدر هم خبرها را به صورت تایید نشده و اتوماتیک در سایت موسسه قرار بدهیم.

ولی می توانیم سایتهایی را که شما در لینکستان قرار می دهید ببینیم و دیگران را به لیست اضافه کنیم. اگر هم شما این کار را مناسب می دانید، ما میتوانیم از دانشجویان علاقه مند بخواهیم که با شما همکاری کنند.  تشکیل محفل ها و انجمن ها کار مشترک خود شما ها است.  شاید اگر لازم باشد، فرضاً امتیازی برای دانشجویانی که در این انجمنها فعالیت می کنند قائل بشویم.  شما می توانید پیشگام باشید و دانشجویان ما به عنوان منابع انسانی کمک کنند.

 ما میتوانیم پیشنهاد شما را در نشریه درج کنیم  و دانشجویان را ترغیب کنیم که با شما در یکی از این زمینه ها همکاری کنند تا برمبنای گزارشی که شما به ما می دهید، امتیازی برای فعالیت خارج از کلاس آنها منظور کنیم. البته در این صورت لازم است  که عضو هیات علمی ما هم در آن انجمن عضو شود تا در صورت لزوم، از نزدیک پیشرفت کار را کنترل کند.

خیلی خوب است که یک سری اهرم ها را به کار بگیرید. در باب مقالات هم می شود همکاری هایی نظیر اشتراک منابع اطلاعاتی داشت. البته من برای فناوری ها هم هنوز صحبت دارم .

فکر می کنم شما دیگر میتوانید پیشنهاد مکتوب خود را به صورت ایمیل ارسال کنید.

پیشنهاد می کنم این جلسه را پس از حذف زواید، به صورت یک صورت جلسه در آوریم و استمرار آن را به صورت ایمیلی حفظ کنیم. شما زحمت صورت جلسه یا گزارش خلاصه ای که حاوی نکات اصلی باشد، را می کشید؟

دوست دارید در نشریه ما به صورت یک گفتگو نوشته شود؟ به نظر من انتشار عمومی این مطالب، به فرهنگ سازی کمک می کند.  و من فکر می کنم این فرهنگ سازی مهمتر از همه چیز باشد.

پس من منتظر متن شما هستم. خیلی خوشحال شدم که این جلسه را با هم برگزار کردیم. شب خوش.

این دو ساعت و ربع صحبت، خیلی مفید بود.  شب - یا در واقع صبح ! شما به خیر.